در ستایش آموزش
زندگی ما با همه فراز و نشیب ها، داستان های كوچك و بزرگ و تلخ و شیرینش، فرصتی برای پر شدن انسان از انسانیت است. از مفید ترین اشکال ”انسانیت’’ و ” انسان” بودن میتوان از حس مفید بودن، عزتمندی و رضایتمندی از خویشتن و حس تعلق به یک اجتماع سالم نام برد
کیفیت زندگی انسان ها پیوند انکار ناپذیری با آگاهی فرد فرد جامعه از حقوق شهروندی آنها دارد. شکی نیست که آگاهی عنصر اصلی در تغییر جایگاه انسان و موقعیت آسیب های اجتماعی پیرامون ما در جامعه می باشد. شناخت و آگاهی، پیش‌نیاز درخواست حقوق و آزادی و برابری و پویایی همه ماست. جامعه جهانی ما راه درازی در پیش دارد تا حقوق بشر را بفهمد و به رسمیت بشناسد، و در کنار آن درک کند که نقض حقوق بشر رابطه ای تنگاتنگ با حضور و رشد آسیب های اجتماعی در جوامع دارد. حقوق هرشهروند روشنگر حقوق بشر در جامعه است. بنابراین، فرد فرد جامعه نخست باید به حقوق شان آگاهی پیدا کنند و سپس آنها را از دولت و جامعه طلب کنند و برای دسترسی به آنها مبارزه کنند و از نقض آنها به دست آسیب ها و قدرت طلبان پیشگیری کنند
مهارتهای زندگی مهارت هایی هستند که توانایی اجتماعی و روحی فرد را افزایش می دهند و موجب می شوند تا او بتواند به نحوی بهتر و موثرتر با مشکلات و دشواریهای زندگی مواجه شود. مهارتهای زندگی قدرت سازگاری افراد را بالا می برند و در انتها شخص می تواند مسئولیت های اجتماعی و شخصی زندگی را بهتر بپذبرد و توانمندی هایش را بروز دهد و از آسیب های ناشی از ناتوانی در حل مشکلات در امان بماند. این مهارت ها را والدین با آموختن هنر فرزند پروری میتوانند در دوران حساس کودکی و نوجوانی به فرزندان خود آگاهانه بیاموزند تا آنها را در مقابل همه آسیب های اجتماعی بصورت علمی و عملی حفظ کنند
آموختن هیچگونه مرز جنسی، سنی ، طبقاتی ، مذهبی، سیاسی و فرهنگی نمی شناسد. برای بیداری، برای آموختن، برای آغاز، برای تغییر و تحول هرگز دیر نیست. این ذهن ماست که شرایط را از روی ناآگاهی محدود میکند. ما در بنیاد آینه معتقدیم که افکارمان را اگر تغییر دهیم، دنیایمان تغییر خواهد کرد.
گزینه های آموختن مهارت های زندگی:
۱. کتابچه ها و جزوات آموزشی کوتاه اما جامع در مورد همه آسیب ها
۲. استفاده از انیمیشن و نقاشی برای آموزش به کودکان
۳. تهیه فیلم های مستند آموزنده برای بیداری فکر و آگاه سازی جامعه از ماهیت آسیب های اجتماعی
۴. درج مقالات آموزشی در رسانه ها از سوی سازمان های غیر انتفاعی بطور مستمر
۵. تهیه برنامه های آموزشی تلویزیونی و رادیویی در رابطه با آسیب ها
۶. برگزاری کنفرانس ها و سمینار ها و کارگاه های آموزشی با یاری و مشارکت بهبودیافتگان از هر آسیبی
۷. برگزاری برنامه های آموزشی در سطح مدارس بطور مستمر
سازمان بهداشت جهانی مهارتهای ده گانه ای را معرفی کرده است که هر کس باید این توانایی ها را برای داشتن زندگی فردی و اجتماعی موفق کسب کن
مهارت های ده گانه زندگی:
خودآگاهی
خودآگاهی یعنی شناخت و آگاهی از نیازهای فردی. پی بردن به آنچه نامش توانایی شخصی است. درک قبول تفاوت ضعف در فرد. خودآگاهی یعنی شناخت خود حقیقی. انسان با کمک خودآگاهی قادر خواهد بود حالات و نیازهای عاطفی و احساسی خود را بهتر درک کند و در نتیجه روابط اجتماعی و روابط بین فردی سالم تری را تجربه کند.
همدلی
همدلی یعنی اینکه فرد بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند. همدلی به فرد کمک می کند تا بتوانند انسانهای دیگر را حتی وقتی با آنها متفاوت است بپذیرد و به آنها احترام گذارد. همدلی روابط اجتماعی را بهبود می بخشد و به ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده ، نسبت به انسان های دیگر منجر می شود.
ارتباط مؤثر
ارتباط مؤثر یعنی قدرت میان نظرات، عقاید، خواسته ها ی فردی از یک طرف، و قدرت پذیرش و دریافت نظرات و عقاید و مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران، در مواقع ضروری .
روابط بین فردی
روابط بین فردی یعنی ایجاد رابطه سالم و مثبت بین انسان ها. از این طریق، روابط دوستانه ما بین انسان ها برقرار میشود که خود اهمیت بسیاری در سلامت روحی ، روانی و اجتماعی افراد دارد.
تصمیم گیری
این توانایی تصمیم گیری به فرد کمک می کند تا به نحو مؤثرتری در مورد مسائل تصمیم گیری نماید. اگر کودکان و نوجوانان بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصمیم گیری کنند ، جوانب مختلف انتخاب های خود را بررسی و پیامد هر انتخابی را ارزیابی کنند، مسلما در سطوح بالاتر بهداشت روانی قرار خواهند گرفت.
حل مسأله
این توانایی فرد را قادر می سازد تا به طور مؤثرتری مسائل زندگی را حل نماید. مسائل مهم زندگی چنانچه حل نشده باقی بمانند، فشار روانی ایجاد می کنند که نهایتأ به فشار جسمی منجر می شود.
تفکر خلاق
تفکر خلاق در هر مرحله زندگی می تواند نقش مهمی ایفا کند. زمانیکه شخصی با مشکلی روبروست به کمک تفکر خلاق قادراست با مشکل خود راحت تر برخورد کرده و برایش راه حلی پیدا کند. همینطور زمانیکه شخص نیاز به گرفتن تصمیمی در زندگی دارد. تفکر خلاق راه حل های گوناگونی در پیش راه میتواند قرار دهد و در نتیجه تصمیم گیری را آسان تر میکند. حتی زمانیکه مشکلی وجود ندارد و تصمیم گیری خاصی مطرح نیست، به کمک تفکر خلاق شخص قادر خواهد بود با سازگاری و انعطاف بیشتر به زندگی روزمره خود بپردازد.
تفکر انتقادی
تفکر انتقادی، توانایی تحلیل اطلاعات و تجارب است. آموزش این مهارت ها، نوجوانان و جوانان را قادر می سازد تا در برخورد با ارزش ها، فشار گروه ها و رسانه های گروهی مقاومت کنند و از آسیب های ناشی از آن درامان بمانند.
توانایی حل مسأله
این توانایی فرد را قادر می سازد تا تغییر احساسی و بالا و پایین شدن حالات روحی و روانی را در خود و دیگران تشخیص دهد، نحوه تأثیر این تغییرات را در رفتار خود و دیگران بداند و بتواند واکنش مناسبی از خود نشان دهد. اگر با احساسات گوناگون، مثل غم و خشم یا اضطراب درست برخورد نشود این حالات میتوانند تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی فرد ایجاد کنند و باعث بروز پیامدها های منفی دیگری نیز در زندگی شخص باشند.
توانایی مقابله با استرس
این توانایی شامل شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آنها بر فرد است. شناسایی منابع استرس و نحوه تأثیر آن بر انسان، فرد را قادر می سازد تا با اعمال و موضع گیری های خود فشار و استرس را کاهش دهد.
اجزای مهارتهای ده گانه زندگی
خودآگاهی
- آگاهی از توانایی ها
- آگاهی از نقاط ضعف
- تصویر خود واقع بینانه
- آگاهی از حقوق و مسئولیت ها
- درک ارزش های زندگی
- انگیزش برای شناخت
مهارتهای ارتباطی
- ارتباط کلامی و غیرکلامی موثر
- ابراز وجود
- مذاکره
- امتناع
- غلبه بر خجالت
- گوش دادن
همدلی
- علاقه داشتن به دیگران
- تحمل افراد مختلف
- رفتار بین فردی همراه با پرخاشگری کمتر
- دوست داشتنی تر شدن (دوستیابی)
- احترام قائل شدن برای دیگران
مهارتهای بین فردی
- همکاری و مشارکت
- اعتماد به گروه
- تشخیص مرزهای بین فردی مناسب
- دوستیابی
- شروع و خاتمه ارتباطات
مهارتهای حل مسأله
- تشخیص مشکلات علل و ارزیابی دقیق
- درخواست کمک
- مصالحه (برای حل تعارض)
- آشنایی با مراکزی برای حل مشکلات
- تشخیص راه حل های مشترک برای جامعه
مهارتهای تفکر خلاق
- تفکر مثبت
- یادگیری فعال , جستجوی اطلاعات جدید
- ابراز خود
- تشخیص حق انتخاب های دیگر برای تصمیم گیری
- تشخیص راه حل های جدید برای مشکلات
مهارتهای مقابله با احساسات
- شناخت هیجان های خود و دیگران
- ارتباط هیجان ها با احساسات ، تفکر و رفتار
- مقابله با ناکامی ، خشم ، بی حوصلگی ، ترس و اضطراب
- مقابله با هیجان های شدید دیگران
مهارتهای تصمیم گیری
یکی از مواردی که تصمیم گیری را موثرتر میکند این است که هر تصمیمی بر اساس آگاهی از حقایق و مواردی که باعث گرفتن انتخاب سالم تر باشد استوار گردد
- تصمیم گیری بر مبنای ارزیابی دقیق موقعیت ها
- تعیین اهداف واقع بینانه
- برنامه ریزی و پذیرش مسئولیت اعمال خود
- آمادگی برای تغییر دادن تصمیم ها برای انطباق با موقعیت های جدید
مهارتهای تفکر انتقادی
- ادراک تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بر ارزشها ، نگرشها و رفتار
- آگاهی از نابرابری ها ، پیشداوری ها و بی عدالتی ها
- واقف شدن به این مسئله که دیگران همیشه درست نمی گویند
- آگاهی از نقش و اهمیت یک شهروند مسئول
مهارتهای مقابله با استرس
- پذیرفتن موقعیتهایی که قابل تغییر نیستند
یافتن استراتژی های مقابله ای برای موقعیت های دشوار
- مقابله با مشکلات بدون توسل به سوء مصرف مواد مخدر و محرک
- آرام ماندن در شرایط فشار
- تنظیم وقت